Liturgia dzisiejszej niedzieli pozwala nam wysłuchać jeszcze raz uroczystej Ewangelii z dnia Narodzenia Pańskiego. Słyszymy dobrze znany fragment Prologu z Ewangelii według św. Jana, w którym przez Słowo Wcielone Bóg odkrywa prawdę o sobie. Św. Augustyn wypowiadając się o janowym Prologu mawiał, że: „powinien on być wpisany złotymi literami i umieszczony w kościołach na poczesnym miejscu”, takie jest bowiem jego bogactwo i znaczenie dla wiary chrześcijańskiej.
LITURGIA SŁOWA
Liturgia słowa
Kolekta: Wszechmogący, wieczny Boże, Ty jesteś światłem dla wierzących w Ciebie, † napełnij cały świat swoją chwałą * i daj się poznać wszystkim narodom w blasku Twojej prawdy. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, † który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, * Bóg, przez wszystkie wieki wieków. Amen.
PIERWSZE CZYTANIE (Syr 24, 1-2. 8-12)
Poszukiwanie mądrości jest często pojawiającym się motywem ksiąg Starego Testamentu. To ważny temat szczególnie Księgi Mądrości, Księgi Syracha i Księgi Przysłów. Autorzy natchnieni próbują uchwycić, czym jest mądrość i w jaki sposób człowiek może ją odczytywać. Prawdziwa Mądrość jest w Bogu, a starotestamentalne uosobienia miały na celu przybliżyć tę prawdę. Dzisiejszy fragment z Księgi Syracha ukazuje to obrazowo poprzez zamieszkanie Mądrości w Świątyni Jerozolimskiej. Oznacza to potwierdzenie, że sam Bóg zamieszkał w swoim ludzie. Mądrość nie opiera się na ludzkim staraniu, ale ma źródło w Bogu, który w swej dobroci chciał jej udzielić Narodowi Wybranemu.
Przeżywając okres Bożego Narodzenia, należy koniecznie odnieść ten obraz do Jezusa Chrystusa. Nowonarodzony Pan jest najdoskonalszym wcieleniem Mądrości. Wszystkie obrazy Starego Testamentu prowadziły do najważniejszego szczytu historii zbawienia, którym jest Wcielenie i Dzieło Zbawcze Jezusa Chrystusa. To, co przedtem było mglistą tajemnicą, teraz ucieleśniło się. Odszukać prawdziwą Mądrość można jedynie w Nim. Żadna ludzka filozofia, psychologia czy teoria naukowa nie odpowie definitywnie na ludzkie pragnienie mądrości nadprzyrodzonej.
Czytanie z Mądrości Syracha.
Mądrość wychwala sama siebie, chlubi się pośród swego ludu. Otwiera usta na zgromadzeniu Najwyższego i chlubi się przed Jego potęgą.
Wtedy przykazał mi Stwórca wszystkiego, Ten, co mnie stworzył, wyznaczył mi mieszkanie i rzekł: «W Jakubie rozbij namiot i w Izraelu obejmij dziedzictwo!».
Przed wiekami, na samym początku mnie stworzył i już nigdy istnieć nie przestanę.
W świętym przybytku, w Jego obecności, zaczęłam pełnić służbę i przez to na Syjonie mocno stanęłam. Podobnie w mieście umiłowanym dał mi odpoczynek, w Jeruzalem jest moja władza.
Zapuściłam korzenie w sławnym narodzie, w posiadłości Pana, w Jego dziedzictwie.
Oto słowo Boże.
PSALM RESPONSORYJNY (Ps 147, 12-13. 14-15. 19-20)
Dzisiejszy psalm responsoryjny jest ostatnim fragmentem Psalmu 147, który w sposób podniosły i uroczysty wielbi Boga za całe stworzenie i Jego działanie w historii. Powodem by wysławiać Boga jest Jego widoczna obecność i troska o życie Narodu Wybranego. Psalm obrazowo ukazuje Boga jako dobrego ojca i gospodarza. Jego troska wyraża się w militarnej obronie miasta, a także w dostarczeniu najlepszej żywności dla mieszkańców (dosłownie zapewnia tłustą pszenicę). Jednakże Jego opieka nie dotyczy tylko spraw materialnych, ale odsłania się w trosce o życie moralne i duchowe obywateli Jeruzalem.
Psalmista w ostatniej zwrotce wychwala Boga za objawienie „ustaw i wyroków”. W kontekście Izraela odnosi się to do przekazania Mojżeszowi Przykazań i Prawa na Górze Synaj (por. Wj 24). Prawo przekazane przez Boga wyraża Jego wolę wobec swojego ludu. Natomiast przyjście Chrystusa spowodowało, że Słowo Boga wcieliło się, jak podaje refren psalmu. Odwieczna wola Boga, wyrażana wcześniej w Przykazaniach i Prawie, ucieleśniła się w Jezusie Chrystusie.
Refren: Słowo Wcielone wśród nas zamieszkało.
Albo: Alleluja.
Chwal, Jeruzalem, Pana, *
wysławiaj twego Boga, Syjonie!
Umacnia bowiem zawory bram twoich *
i błogosławi synom twoim w tobie.
Refren: Słowo Wcielone wśród nas zamieszkało.
Zapewnia pokój twoim granicom *
i wyborną pszenicą ciebie darzy.
Zsyła na ziemię swoje polecenia, *
a szybko mknie Jego słowo.
Refren: Słowo Wcielone wśród nas zamieszkało.
Oznajmił swoje słowo Jakubowi, *
Izraelowi ustawy swe i wyroki.
Nie uczynił tego dla innych narodów, *
nie oznajmił im swoich wyroków.
Refren: Słowo Wcielone wśród nas zamieszkało.
DRUGIE CZYTANIE (Ef 1, 3-6. 15-18)
Czytanie z Listu do Efezjan składa się z dwóch części. Pierwsza zawiera fragment hymnu na cześć Bożego dzieła zbawczego. Nazywany jest eulogią, ponieważ rozpoczyna się od słowa „błogosławiony”. Taka formuła hymnu, która była już znana w Starym Testamencie, cechuje się bezpośredniością i spontanicznością wynikającą z poznania Bożej dobroci. Św. Paweł w przytoczonym fragmencie hymnu przedstawia, w jaki sposób Bóg udziela nam swej łaski. Bóg Ojciec przez Jezusa Chrystusa chce wprowadzić nas „na wyżyny niebieskie”. Nasze życie powinno nieustannie dążyć do tych wyżyn. Może być to jednak utrudnione przez demoniczne potęgi, o których św. Paweł wspomina w innej części listu (por. Ef 6,12).
Dalsza część hymnu dotyka pierwotnego zamysłu Boga wobec człowieka. Przed stworzeniem świata Bóg Ojciec powołał każdego człowieka do świętości i stawania się na Boże podobieństwo. Jedyną drogą do osiągniecia tego celu jest włączenie się w Osobę Jezusa Chrystusa – doskonałego Człowieka i jednocześnie Boga. Realizuje się to przede wszystkim w powierzeniu całego swojego życia Jezusowi, uwierzeniu Jego zbawczej miłości, a także przez naśladowanie Go w codziennym życiu.
Czytanie z Listu Świętego Pawła Apostoła do Efezjan.
Niech będzie błogosławiony Bóg i Ojciec Pana naszego, Jezusa Chrystusa; On napełnił nas wszelkim błogosławieństwem duchowym na wyżynach niebieskich – w Chrystusie. W Nim bowiem wybrał nas przed założeniem świata, abyśmy byli święci i nieskalani przed Jego obliczem. Z miłości przeznaczył nas dla siebie jako przybranych synów poprzez Jezusa Chrystusa, według postanowienia swej woli, ku chwale majestatu swej łaski, którą obdarzył nas w Umiłowanym.
Przeto i ja, usłyszawszy o waszej wierze w Pana Jezusa i o miłości względem wszystkich świętych, nie zaprzestaję dziękczynienia, wspominając was w moich modlitwach. Proszę w nich, aby Bóg Pana naszego, Jezusa Chrystusa, Ojciec chwały, dał wam ducha mądrości i objawienia w głębszym poznawaniu Jego samego. Niech da wam światłe oczy serca, byście wiedzieli, czym jest nadzieja, do której On wzywa, czym bogactwo chwały Jego dziedzictwa wśród świętych.
Oto słowo Boże.
ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ (Por. 1 Tm 3, 16)
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.
Chrystus został ogłoszony narodom,
znalazł wiarę w świecie, Jemu chwała na wieki.
Aklamacja: Alleluja, alleluja, alleluja.
EWANGELIA DŁUŻSZA (J 1, 1-18)
Nikt poza matką nie zrozumie uczuć, jakie towarzyszą jej w pierwszych dniach po urodzeniu dziecka. Niemowlę staje się centrum życia rodziny, a matka robi wszystko dla jego dobra. Narodziny dziecka są jednym z punktów przełomowych każdej rodziny. Odtąd nie jest już taka sama jak przedtem. Wyraża się to chociażby w praktycznych sprawach: trzeba przygotować pokój dla dziecka, kupić większy samochód czy pogodzić się z nieprzespanymi nocami w najbliższych miesiącach. Co jednak się dzieje, gdy tym nowonarodzonym jest sam Bóg?
Dzisiejsza Ewangelia nieprzypadkowo jest umieszczona w bliskim czasie po Bożym Narodzeniu. Po niedawnym zachwycie i wzruszeniu nad Nowonarodzonym Jezusem przychodzi czas na zastanowienie się, czym właściwie jest przyjście Boga na ziemię.
Prolog św. Jana jest tekstem trudnym, ponieważ składa się z pojęć używanych w starożytnej filozofii. Pierwsze zdanie, które w oryginale brzmi en arche en ho logos, przywołuje dwa ważne słowa, którymi posługuje się język filozoficzny. Użyte określenia były prawdopodobnie związane z dociekaniami filozoficzno-religijnymi pierwszego wieku. Słowo arche oznacza pierwotną przyczynę wszystkiego. Starożytni filozofowie uznawali różne zasady istnienia świata, np.: wodę, powietrzę, bezkres czy liczbę. Jednakże, Ewangelia pokazuje, że tym, co jest źródłem wszystkiego, czyli arche, jest logos. Logos początkowo oznaczał sens, zgodność, uzasadnienie, logiczność etc. W późniejszym znaczeniu jest to słowo, czyli wypowiedziana myśl. Chrześcijaństwo utożsamiło Osobę Jezusa Chrystusa z logosem. Powoduje to, że w nowonarodzonym Niemowlęciu objawia się cały zamysł Boga wobec świata i człowieka.
Przyjście na świat Jezusa Chrystusa jest przełomowym momentem w dziejach świata. Narodzenie „Słowa” jest również punktem zwrotnym w moim życiu. Tak jak w życiu każdej rodziny, narodziny dziecka powodują ogromną zmianę, tak Boże Narodzenie ma również mnie przemienić. Chrystus ma być pierwszą zasadą, sensem mojego życia.
Słowa Ewangelii według Świętego Jana.
Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo. Ono było na początku u Boga. Wszystko przez Nie się stało, a bez Niego nic się nie stało, z tego, co się stało.
W Nim było życie, a życie było światłością ludzi, a światłość w ciemności świeci i ciemność jej nie ogarnęła.
Pojawił się człowiek posłany przez Boga – Jan mu było na imię. Przyszedł on na świadectwo, aby zaświadczyć o światłości, by wszyscy uwierzyli przez niego. Nie był on światłością, lecz został posłany, aby zaświadczyć o światłości.
Była światłość prawdziwa, która oświeca każdego człowieka, gdy na świat przychodzi.
Na świecie było Słowo, a świat stał się przez Nie, lecz świat Go nie poznał. Przyszło do swojej własności, a swoi Go nie przyjęli. Wszystkim tym jednak, którzy Je przyjęli, dało moc, aby się stali dziećmi Bożymi, tym, którzy wierzą w imię Jego – którzy ani z krwi, ani z żądzy ciała, ani z woli męża, ale z Boga się narodzili.
A Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas. I oglądaliśmy Jego chwałę, chwałę, jaką Jednorodzony otrzymuje od Ojca, pełen łaski i prawdy.
Jan daje o Nim świadectwo i głośno woła w słowach: «Ten był, o którym powiedziałem: Ten, który po mnie idzie, przewyższył mnie godnością, gdyż był wcześniej ode mnie».
Z Jego pełności wszyscyśmy otrzymali – łaskę po łasce. Podczas gdy Prawo zostało dane za pośrednictwem Mojżesza, łaska i prawda przyszły przez Jezusa Chrystusa.
Boga nikt nigdy nie widział; ten Jednorodzony Bóg, który jest w łonie Ojca, o Nim pouczył.
Oto słowo Pańskie.
Rozważanie:
W drugą niedzielę po Narodzeniu Pańskim usłyszymy początek Ewangelii według św. Jana, czyli tzw. Prolog. W kościele może być przeczytany w wersji krótszej (J 1,1-5.9-14). Wtedy pomija się końcówkę i fragmenty odnoszące się do Jana Chrzciciela.
Słowo Boże jest dzisiaj wielowątkowe i bardzo bogate, jednak w centrum zdaje się pojawiać kilka tematów, które można ze sobą połączyć:
Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo…
Pierwszy fragment Ewangelii mówi nam o bóstwie Jezusa, którego można utożsamić ze Słowem. Istniał On już na początku i wszystko przez Niego się stało. Mowa więc o Jego preegzystencji, udziale w stworzeniu świata i przebywaniu z Ojcem.
W Nim było życie, a życie było światłością ludzi…
Słowa: życie i światłość są szczególnie istotne w Ewangelii według św. Jana. Sam Jezus powie później, że to On jest życiem i chce, byśmy nieśli na ziemi Jego światło, które świeci w ciemności, a ciemność go nie ogarnia i które nie stawia się w ukryciu. W czwartej Ewangelii aż siedmiokrotnie pojawiają się Chrystusowe słowa: Ja jestem. Jezus jest zatem: chlebem życia (J 6,35), ŚWIATŁEM ŚWIATA (J 8,12), drzwiami (J 10,9), Dobrym Pasterzem (J 10,11), zmartwychwstaniem i ŻYCIEM (J 11,25), drogą, prawdą i ŻYCIEM (J 14,6) oraz prawdziwym krzewem winnym (J 15,1).
Pojawił się człowiek posłany przez Boga – Jan mu było na imię…
Pojawia się pierwsza wzmianka o Janie Chrzcicielu, pomijana jednak w krótszej wersji lekcji. Jan przyszedł na świat, aby zaświadczyć o światłości. Ma więc do wykonania ważne zadanie. Dobrze o tym wie, że sam nie jest światłością, ale jako głos wołającego na pustyni wzywa do przygotowania drogi Panu.
Na świecie było Słowo, a świat stał się przez Nie, lecz świat Go nie poznał…
Następuje nawiązanie do pierwszych wersów dzisiejszej Ewangelii. Świat nie rozpoznał odwiecznego Słowa (które stworzyło ten świat, które było od początku i o którym świadczył Jan Chrzciciel) w osobie Jezusa Chrystusa. Byli jednak tacy, którzy Je rozpoznali i przyjęli. Oni otrzymali moc, aby się stać dziećmi Bożymi i aby narodzić się z Boga. Stało się coś niebywałego – odwieczne Słowo zeszło na świat i zamieszkało między nami (dosł. rozbiło wśród nas namiot). My, wierzący w ten fakt, jesteśmy narodzonymi z Boga i jego dziećmi. Z miłości przeznaczył nas dla siebie jako przybranych synów poprzez Jezusa Chrystusa – jak słyszymy w drugim czytaniu (Ef 1,4-5).
Jan daje o Nim świadectwo i głośno woła…
Dalszej części Ewangelii nie usłyszymy już w krótszej wersji lekcji. Jan daje świadectwo i głośno woła. Słowo potrzebuje głosu, aby wybrzmieć i być słyszanym oraz słuchanym. Będąc przekonanymi o tym, że Bóg nas tak umiłował, że posłał swego Syna na świat, aby nas od piekła oswobodził i że dzięki Niemu rzeczywiście jesteśmy dziećmi Bożymi, powinniśmy być głosicielami tej prawdy, jak Jan Chrzciciel.
Jezus, który nas kocha, potrzebuje naszego głosu i naszych uczynków, które będą oświecać Jego światłem mroki codzienności. Przedwieczne Słowo przyszło na świat do swej własności, a swoi Go nie przyjęli. Także i dziś Słowo Boże nie zawsze jest przyjmowane. Żeby jednak miało szansę być przyjęte, najpierw musi być głoszone. I to jest zadanie dla każdego z nas. Pełni radości z Narodzenia Pańskiego nieśmy tę Dobrą Nowinę całemu światu!
Jakże mieli usłyszeć, gdy im nikt nie głosił? Przeto wiara rodzi się z tego co się słyszy, tym zaś, co się słyszy, jest słowo Chrystusa (Rz 10,14-17).
Zapytaj siebie:
-
czy mam świadomość, że jestem umiłowanym dzieckiem Boga?
-
w jaki sposób mogę być głosem Jezusa na pustyni współczesnego świata?
-
w jaki sposób głoszę Dobrą Nowinę światu?
Módl się!
Panie Jezu, daj mi głębokie uczucie, że z miłości do mnie zszedłeś na ziemię, wzbudź w mym sercu radość z Twojego narodzenia i pomóż mi nieść Cię do innych. Umacniaj moją wiarę i daj mi dzielić się nią jak chlebem. Amen.
Żyj Słowem!
Odmów modlitwę Anioł Pański w intencji ewangelizacji świata.
opr. ks. Andrzej Jakielski
Fot. flickr.com/The TRUTH will set you(CC BY-NC-ND 2.0)